Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do zmian

Komentarz do zmian omawia wszystkie przepisy zmienione przez ustawę z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz innych ustaw, a także zmiany wynikające z innych ustaw nowelizujących i aktualnych projektów. Ustawa z 4.7.2019 r. usprawnia postępowanie w sprawach cywilnych i skraca czas rozpoznania spraw przez sądy cywilne – stąd wiele zmian dotyczy nowej organizacji pracy sądu oraz nałożenia na strony – w tym pełnomocników procesowych – nowych obowiązków.

Główne zalety publikacji:

• zawiera dwustan prawny, tzn. dotychczas obowiązujące przepisy KPC zestawione zostały z przepisami zmienionymi,
• szczegółowo komentuje przepisy, które uległy zmianie,
• w sposób jasny wyjaśnia podstawowe problemy związane ze stosowaniem nowych przepisów,
• pozwala szybko wdrożyć się w zakres zmian i ocenić, jakie są konsekwencje wejścia w życie nowych przepisów z punktu widzenia pełnomocnika procesowego, 
• zawiera wyróżnione elementy „Ważne dla praktyki”, które podkreślają szczególnie istotne kwestie,
• zawiera Linie orzecznicze – gdzie wskazano orzeczenia, które zachowują swoją aktualność po wejściu w życie zmian,
• stanowi doskonałe narzędzie pracy dla pełnomocników procesowych,
• zawiera dostęp do wybranych aktów prawnych online.

Najistotniejsze zmiany dotyczą:

• organizacji postępowania w sprawach cywilnych – poprzez: wprowadzenie fazy postępowania przygotowawczego i tzw. planu rozprawy oraz większego rygoryzmu dla pełnomocników procesowych związanego z: przygotowaniem pozwu, odpowiedzi na pozew, powództwa wzajemnego i pism przygotowawczych oraz obecnością stron, które to instrumenty mają doprowadzić do rozstrzygnięcia przez sąd sprawy na pierwszej rozprawie,
• zgłaszania twierdzeń i wniosków dowodowych – na pełnomocników procesowych nałożono bardziej rygorystyczne ograniczenia czasowe w kwestii zgłaszania twierdzeń i wniosków dowodowych podczas sporządzania planu rozprawy pod rygorem ich oddalenia,
• precyzyjnego formułowania przez stronę i pełnomocników wniosków dowodowych tak by można im było szybko nadać bieg lub oddalić,
• zwiększenia aktywności stron i ich pełnomocników procesowych przy przeprowadzaniu dowodów np. poprzez wywieranie wpływu na świadka by stawił się w sądzie,
• odformalizowania zasad postępowania dowodowego dotyczących: dowodu z dokumentu, dowodu z zeznań świadka, dowodu z opinii biegłego, wykorzystania opinii pozasądowych,
• uzasadniania wyroków z urzędu – poprzez wprowadzenie reguły uzasadniania wyroków wyłącznie na wniosek złożony przez stronę lub jej pełnomocnika z wszystkimi konsekwencjami związanymi z terminem do złożenia takiego wniosku i jego kosztami,
• możliwości wydania wyroku zaocznego w sytuacji braku zainteresowania sprawą przez stronę lub jej pełnomocnika procesowego,
• przeciwdziałania nadużyciu prawa procesowego poprzez stronę lub jej pełnomocnika procesowego w sytuacjach wnoszenia: pozwów oczywiście bezzasadnych oraz pism procesowych z nieskonkretyzowanym żądaniem, nieuzasadnionych: wniosków o wyłączenie sędziego, zażaleń lub wniosków o sprostowanie lub uzupełnienie wyroku poprzez wymierzenie grzywny, nałożenie dodatkowych kosztów procesu lub podwyższenie stopy należnych stronie przeciwnej odsetek od świadczenia,
• wprowadzenia szczególnego, szybkiego trybu postępowania w odniesieniu do pozwów oczywiście bezzasadnych co wpłynie na lepszą organizację pracy sądów,
• postępowania apelacyjnego w zakresie: kontroli formalnej apelacji przez sąd odwoławczy, treści apelacji, postępowania dowodowego przed sądem apelacyjnym, wnoszenia apelacji od wyroku wydanego po wniesieniu powództwa oczywiście bezzasadnego,
• komunikacji sądu ze stronami i ich pełnomocnikami procesowymi poprzez: wskazówki sądu dla stron, uprzedzenie o podstawie prawnej przez sąd, dodatkowe możliwości obciążenia kosztami procesu np. poprzez nałożenie opłaty od rozszerzenia powództwa oraz odsetek od kosztów procesu, a także usprawnienie systemu doręczeń,
• wprowadzenia odrębnego postępowania w sprawach gospodarczych, w którym stosuje się krótsze terminy na dokonanie pewnych czynności procesowych jak: zgłoszenie wniosków dowodowych i twierdzeń przez stronę lub pełnomocnika, wznowienie lub umorzenie postępowania przez sąd, czy wprowadzenie tzw. umowy dowodowej,
• możliwości korzystania przez stronę i ich pełnomocników procesowych z zarzutu potrącenia w sprawach cywilnych,
• wprowadzenia systemu „zażaleń poziomych" rozpoznawanych przez inny skład sądu niż sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie oraz wydawania postanowień zaskarżalnych na posiedzeniu niejawnym,
• zasad dochodzenia roszczeń z umów ustalonych w KC poprzez dopuszczenie możliwości wytoczenia powództwa przed sądem wykonania umowy i doprecyzowania definicji miejsca wykonania umowy,
• dochodzenia przez konsumentów swych praw przed sądem przez wyłączenie możliwości wnoszenia powództw według właściwości przemiennej sądu,
• poszerzenia kompetencji referendarzy sądowych poprzez umożliwienie im wykonywania czynności także w sądach apelacyjnych oraz wydawania nakazów zapłaty w postępowaniu nakazowym.

W publikacji omówiono także zmiany wynikające z innych ustaw nowelizujących:

• ustawy z 16.5.2019 r. o zmianie ustawy ‒ Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy ‒ Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1146); wprowadza unormowania zapewniającego odpowiednie kwalifikacje kuratora do reprezentacji dziecka w postępowaniu karnym w razie konfliktu interesów między jego rodzicami,
• ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (druk sejmowy Nr 3475; po III czytaniu na posiedzeniu Sejmu); wprowadza rozwiązania mobilizujące dłużników transakcji handlowych (przedsiębiorców i podmioty publiczne) do dokonywania zapłaty w ustalonym terminie,
• ustawy z 13.6.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy Nr 3236; po III czytaniu na posiedzeniu Sejmu); wprowadza nowy rodzaj spółki tzw. prostą spółkę akcyjną,
• ustawy z 16.5.2019 r. o zmianie ustawy ‒ Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1043); wprowadza ułatwienia dla pracowników związane z równym traktowaniem pracowników, ochroną osób korzystających z uprawnień rodzicielskich, mobbingiem, wydawaniem świadectw pracy i terminem przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy.

Ponadto, zostały omówione zmiany wynikające z następujących projektów:

• projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy Nr 3541; po I czytaniu na posiedzeniu Sejmu); zwiększa przejrzystość oraz efektywność wymiany informacji w sprawach podatkowych, zgodnie ze standardami OECD,
• projektu ustawy ‒ Przepisy wprowadzające ustawę ‒ Ordynacja podatkowa i ustawę o Rzeczniku Praw Podatnika (druk sejmowy Nr 3518; po I czytaniu na posiedzeniu Sejmu); wprowadza rozwiązania umożliwiające zachowanie spójności projektów: ustawy ‒ Ordynacja podatkowa oraz ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika,
• projektu ustawy o zmianie ustawy ‒ Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy Nr 3480; po I czytaniu na posiedzeniu Sejmu); wprowadza rozwiązania usprawniającego działanie modelu upadłości konsumenckiej, m.in. poprzez umożliwienie ogłoszenia upadłości osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej w uproszczonej procedurze,
• projektu ustawy o zmianie ustawy ‒ Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy Nr 3254; po I czytaniu na posiedzeniu Sejmu); wprowadza tzw. rodzinne postępowanie informacyjne, tj. etap postępowania poprzedzający rozwód lub separację,
• projektu ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (druk sejmowy Nr 3040; po I czytaniu na posiedzeniu Sejmu); wprowadza centrum usług społecznych,
• projektu ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy Nr 3023; po I czytaniu na posiedzeniu Sejmu); wprowadza m.in. zasadę nierozdzielania rodzeństwa na etapie umieszczania dzieci w pieczy zastępczej,
• projektu ustawy o zmianie ustawy ‒ Kodeks postępowania cywilnego (druk sejmowy Nr 2697; po I czytaniu na posiedzeniu Sejmu); wprowadza obowiązek merytorycznego rozpoznania skargi kasacyjnej, bez wstępnej kontroli skargi czyli tzw. przedsądu,
• projektu ustawy o zmianie ustawy ‒ Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy Nr 2299; skierowano do I czytania na posiedzeniu Sejmu); wprowadza ograniczenia zjawiska przemocy ekonomicznej,
• projektu ustawy o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy Nr 1374; skierowano do I czytania na posiedzeniu Sejmu); dotyczy wyodrębnienia postępowań komorniczych prowadzonych wobec samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
• projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Nr z wykazu RCL – UD 180; opiniowanie projektu); określa zasady postępowania z informacjami niejawnymi w postępowaniu cywilnym,
• projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Nr z wykazu RCL – UD 497; projekt weryfikowany przez Komitet do Spraw Europejskich); wprowadza odrębne jednostki organizacyjne w sądach, które zajmą się sprawami z zakresu prawa własności intelektualnej.

Prezentowana pozycja przeznaczona jest przede wszystkim dla: sędziów i prokuratorów, pełnomocników procesowych – adwokatów i radców prawnych oraz dla notariuszy i komorników sądowych. Będzie ona przydatna dla aplikantów wszystkich zawodów prawniczych oraz studentów, a także dla osób poszukujących informacji na temat postępowania cywilnego.