Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania. Klauzula rebus sic stantibus

Ważna instytucja prawa cywilnego

Książka jest poświęcona instytucji uregulowanej w art. 3571 KC

Problem dopuszczalności uwzględniania wpływu zmiany okoliczności na stosunki obligacyjne należy do jednych z najbardziej skomplikowanych i kontrowersyjnych zagadnień prawa zobowiązań.

W okresie dzielącym powstanie zobowiązania i jego wykonanie może bowiem nastąpić w sposób nieoczekiwany nadzwyczajna zmiana stosunków, wywołująca ten skutek, że spełnienie świadczenia staje się bardzo utrudnione, grożąc jednej ze stron rażącą stratą lub wręcz staje się nieracjonalne z ekonomicznego punktu widzenia.

Praktyczne podejście do tematu

Znaczenie praktyczne art. 3571 KC uzależnione jest więc głównie od stopnia stabilności stosunków społeczno-gospodarczych. W obecnych warunkach społeczno-gospodarczych ta instytucja prawa cywilnego ma bardzo duże znaczenie praktyczne. Będzie bowiem miała zastosowanie, np. przy znacznej liczbie spraw związanych z budową autostrad, przy zamówieniach publicznych, prawie upadłościowym, ubezpieczeniach gospodarczych.

Argumenty teoretyczne i praktyczne

Autor opisuje tworzenie się instytucji, koncepcje doktrynalne uwzględniania wpływu okoliczności na zobowiązania. Przedstawia poszczególne teorie dotyczące uzasadnienia dopuszczalności uwzględniania wpływu zmiany okoliczności na zobowiązania. Opisuje kształtowanie się poszczególnych modeli rozwiązań prawnych w systemach prawnych niemieckim, austriackim, szwajcarskim, amerykańskim, angielskim i włoskim. Przedstawia też model odrzucający dopuszczalności uwzględniania wpływu zmiany okoliczności na zobowiązania jako zasadę ogólną (w prawie francuskim czy belgijskim). Opisuje także wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania w Konwencji Wiedeńskiej i prawie modelowym. Przede wszystkim jednak analizuje tę instytucję w prawie polskim.

W polskim prawodawstwie daje ona możliwość stronom umowy żądania zmiany zobowiązania wynikającego z tej czynności prawnej na drodze sądowej, ale tylko w przypadku nadzwyczajnej zmiany stosunków społecznych.

Autor analizuje poszczególne przesłanki, takie jak

• nadzwyczajna zmiana stosunków społecznych,
• nadmierne trudności w spełnieniu świadczenia albo groźba rażącej straty,
• niemożność przewidzenia przez stronę wpływu tej zmiany na stosunek zobowiązaniowy,
• wreszcie związek przyczynowy.

Spełnienie przesłanek z art. 3571 KC uprawnia każdą ze stron stosunku obligacyjnego do wystąpienia do sądu z powództwem przeciwko drugiej stronie o zmianę zobowiązania lub o jego rozwiązanie. Autor odnosi się także do dużych rozbieżności w orzecznictwie dotyczących tej instytucji.

Wybitny Autor

Autorem jest wybitny cywilista: prof. dr hab. Adam Brzozowski, Kierownik Instytutu Prawa Cywilnego Uniwersytetu Warszawskiego, praktyk, radca prawny.

Szerokie grono odbiorców

Książka ma duże znaczenie praktyczne i powinna cieszyć się zainteresowaniem prawników- praktyków: radców prawnych obsługujących przedsiębiorców, adwokatów, ale także sędziów, którzy będą musieli podejmować decyzje w tych sprawach, syndyków, oraz samych przedsiębiorców.