Co i jak? Ćwiczenia gramatyczne z języka polskiego dla osób rosyjsko-, ukraińsko- i białoruskojęzycznych (+ transkrypcja, tablice, klucz)

Ze wstępu

Niniejszy zbiór ćwiczeń jest uzupełnieniem dostępnych podręczników do nauczania gramatyki, przeznaczonych dla ogólnego odbiorcy uczącego się języka polskiego jako nieojczystego. Jest przydatny w przygotowaniu językowym do studiów w Polsce, do konkursów i olimpiad oraz egzaminów certyfikatowych z języka polskiego.

Adresowany jest do konkretnej grupy odbiorców: osób rosyjsko-, ukraińsko- i białoruskojezycznych uczących się polskiego przede wszystkim na poziomie B1. Ćwiczenia gramatyczne uwzględniają specyficzne potrzeby tejże grupy - przykłady zostały dobrane na zasadzie różnic między naszymi systemami językowymi. Dotyczą tylko tych wybranych zagadnień, które sprawiają szczególne trudności Ukraińcom, Rosjanom, Białorusinom... (np. biernik rzeczowników żywotnych:  "Znam te sympatyczne dziewczyny" czy mianownik liczby mnogiej rzeczowników zakończonych na spółgłoski funkcjonalnie miękkie: ulica - ulice).

Dlatego tez nie ma np. wydzielonego miejscownika liczby mnogiej rzeczowników i przymiotników, który ma identyczne końcówki w języku polskim i we wspomnianych językach, a obecny jest w każdym podręczniku z gramatyki. W ćwiczeniach pojawiają się formy nieregularne, z alternacjami, uważane za trudne (m.in.: mąż, imię, jeść - czas przeszły). Świadomie uwzględniono również deklinacje niektórych rzeczowników z wyższych poziomów: konsul, cerkiew, ksiądz czy nazwisk zakończonych na -o (Szewczenko, Tymoszenko, Poroszenko...) jako potrzebnych i używanych nawet przez rozpoczynających dopiero naukę języka polskiego. Ponadto podobieństwo naszych języków pozwala na wykorzystanie słownictwa z wyższych poziomów. Sprawia, że - z jednej strony - Słowianie uczą się szybciej polskiego, a z drugiej - częściej ulegają wpływom własnego języka, co jest przyczyna powstawania licznych interferencji, zwykle trudnych później do wyeliminowania.

Ćwiczenia zostały ułożone według zagadnień, a wiec książkę tę należy traktować m.in. jako zbiór, do którego sięga się po to, aby utrwalić niektóre formy i konstrukcje poznane już wcześniej z innych podręczników, ale niewystarczająco ćwiczone lub w ogóle niećwiczone pod katem potrzeb odbiorcy wschodniosłowiańskiego. W małych ramkach i tabelkach podano najważniejsze informacje gramatyczne ułatwiające poprawne wykonanie zadań.

Wskazywanie błędnych form i konstrukcji gramatycznych jest celowe - służy uświadomieniu różnic w systemach tych języków wschodniosłowiańskich i języka polskiego oraz jasnemu przekazowi, że dana forma czy konstrukcja jest przeniesiona z języka rodzimego i w polszczyźnie nie istnieje i nie jest poprawna. Te najczęstsze błędy zwykle są identyczne lub bardzo podobne u użytkowników języka rosyjskiego, ukraińskiego czy białoruskiego. Zastosowano tu sprawdzony już i użyty m.in. we wcześniejszej publikacji ("Co nas łączy...", Kraków 2014) sposób oznaczania błędów: przekreślenie wraz z, "NIE!" - co pomaga również we wzrokowym zapamiętaniu.

W zbiorze znalazły się tez ćwiczenia spoza gramatyki, dotyczące wybranego słownictwa - tzw. "fałszywych przyjaciół". Jak również zasady transkrypcji imion i nazwisk. W zadaniach tłumaczeniowych przykłady podano w trzech językach: rosyjskim, ukraińskim i białoruskim.

Dołączono takie tablice gramatyczne, które są pomocne przy wykonywaniu ćwiczeń oraz klucz zawierający odpowiedzi do zadań.

Chciałabym serdecznie podziękować za konsultacje językowe: Pani Profesor Alle Krawczuk z Katedry Języka Polskiego Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki (język ukraiński) i Pani Doktor Lili Kowkiel z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk w Krakowie (język białoruski).

Marta Kowalewska