Ustawa o rachunkowości. Komentarz + wzory do pobrania

Praktyczny komentarz do ustawy o rachunkowości z przykładami, wskazówkami oraz wzorami dokumentów do pobrania.

Komentarz do ustawy o rachunkowości to kompleksowe, praktyczne opracowanie skierowane do osób odpowiedzialnych za prowadzenie ksiąg rachunkowych w jednostkach niefinansowych – w tym w spółkach z o.o., akcyjnych, cywilnych, jawnych oraz w działalnościach prowadzonych przez osoby fizyczne.

Poza szczegółowym omówieniem poszczególnych zagadnień zgodnie z układem artykułów w ustawie, autorzy wskazują również obszary, w których osoby zajmujące się rachunkowością mają możliwość zastosowania Krajowych Standardów Rachunkowości, czy – w sytuacji braku standardów krajowych – obszary, gdzie pomocne mogą być zapisy standardów międzynarodowych.

W porównaniu do pierwszego wydania komentarza dodano w ustawie o rachunkowości nowy rozdział 6b zatytułowany „Sprawozdanie o podatku dochodowym", został on wprowadzony na mocy nowelizacji z 8 maja 2024 r. Jest to implementacja unijnej dyrektywy 2021/2101, która zobowiązuje wybrane jednostki do ujawniania informacji o podatku dochodowym w sposób przejrzysty i porównywalny.

Obowiązek sporządzania sprawozdania o podatku dochodowym dotyczy jednostek dominujących najwyższego szczebla, które sporządzają roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej oraz jednostek samodzielnych, które sporządzają roczne sprawozdanie finansowe, a ich przychody są wyższe niż określony próg (750 mln euro).

Nowelizacja ustawy, uchwalona 6 grudnia 2024 r., weszła w życie 1 stycznia 2025 r. i wprowadziła szereg modyfikacji, które mają wpływ na sposób prowadzenia rachunkowości oraz sprawozdawczości finansowej w Polsce. Dotyczy to m.in. nowych obowiązków wynikających z przepisów z zakresu sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju (ESG) oraz innych raportów niefinansowych, określonych ustawą o rachunkowości.

Komentarz wyjaśnia, które jednostki są objęte nowymi wymogami, jak należy przygotować dane pozafinansowe, jakie informacje dotyczące wpływu na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny należy ujmować oraz w jaki sposób włączyć je do systemu sprawozdawczości finansowej.

Nowy rozdział 6c ustawy stanowi odpowiedź na rosnące znaczenie i obowiązek raportowania przez coraz szerszą grupę jednostek. Został opracowany w oparciu o zmiany wprowadzone ustawą o rachunkowości w związku z implementacją unijnej dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive).

To nie tylko interpretacja przepisów, ale również praktyczne wskazówki dla działów finansowych i księgowych, które stają dziś przed wyzwaniem raportowania zgodnego z wymogami CSRD oraz ESRS (Europejskie Standardy Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju).

Oczywiście w komentarzu autorzy odnoszą się do projektu nowelizacji ustawy o rachunkowości ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (UC93) wynikający z dyrektywy 2025/794 (tzw. Omnibus I) to istotna korekta tempa wdrażania ESG, a nie zmiana jego kierunku. Odroczenie obowiązku raportowania ESG dla II i III tury (duże jednostki niebędące jednostkami zainteresowania publicznego oraz MŚP notowane) o dwa lata to realna odpowiedź na przeciążenie regulacyjne i techniczne, z jakim mierzy się wiele firm, nie oznacza jednak całkowitej rezygnacji, ale daje czas dostosowanie i uproszczenie standardów ESRS, zmniejszenie liczby obowiązkowych ujawnień, doprecyzowanie zasad zbierania danych z łańcucha dostaw.

Drugie wydanie komentarza to zmiany w zakresie m.in.:

1. Podwyższenie progów finansowych.
2. Zmiany w definicjach jednostek mikro, małych, średnich i dużych.
3. Zmiany w klasyfikacji przychodów i kosztów.
4. Nowe struktury logiczne dla sprawozdań finansowych.
5. Zmiany związane z globalnym podatkiem minimalnym.

W publikacji znajdziesz m.in.:

• szczegółowe omówienie polityki rachunkowości, dokumentacji księgowej, zasad wyceny, ustalania wyniku finansowego, inwentaryzacji i sprawozdań finansowych,
• praktyczne przykłady ewidencji księgowej oraz wzory dokumentów,
• odniesienia do aktualnych przepisów podatkowych i Kodeksu spółek handlowych,
• wskazówki dotyczące nowych obowiązków w zakresie raportowania zrównoważonego rozwoju,
• komentarze dotyczące odpowiedzialności i ewidencji w sytuacjach szczególnych (np. połączenia spółek).

Ustawa o rachunkowości odpowiada na kilka kluczowych pytań związanych z prowadzeniem rachunkowości w Polsce. Oto najważniejsze z nich:

• Jakie zasady należy stosować przy prowadzeniu rachunkowości?
• Jakie są standardy sprawozdawczości finansowej dopuszczone w Polsce?
• Jakie jednostki są zobowiązane do stosowania ustawy o rachunkowości?
• Kto jest odpowiedzialny za prowadzenie rachunkowości w jednostkach gospodarczych?
• Jakie sankcje grożą za nieprzestrzeganie zasad rachunkowości?
• Jakie zasady obowiązują w zakresie odpowiedzialności za błędy księgowe?
• Jakie dokumenty i zbiory danych muszą być przechowywane w ramach rachunkowości?
• Jakie sprawozdania finansowe jednostki gospodarcze mają obowiązek sporządzać?
• Jakie są zasady konsolidacji sprawozdań finansowych?
• Jakie są zasady sporządzania raportów okresowych (np. rocznych, kwartalnych)?
• Kiedy i w jakiej formie należy ujawniać informacje finansowe?
• Jakie są zasady wyceny składników majątkowych, a jakie kapitałów własnych i zobowiązań?
• Jakie są zasady dotyczące amortyzacji środków trwałych?
• Jakie są zasady dotyczące rezerw i rozliczeń międzyokresowych?
• Jakie zasady obowiązują w zakresie wyceny zapasów?
• Jakie zasady obowiązują przy ustalaniu przychodów i kosztów?
• W jaki sposób jednostki powinny ujmować operacje międzynarodowe?
• Jakie są zasady oceny ryzyka finansowego?

Komentarz do ustawy o rachunkowości to nie tylko narzędzie dla księgowych, ale również wartościowa pozycja dla menedżerów, właścicieli firm, biegłych rewidentów, doradców podatkowych oraz wszystkich, którzy na co dzień mają kontakt z rachunkowością finansową w praktyce. Komentarz poleca się również osobom pełniącym funkcje nadzoru nad prowadzeniem rachunkowości w przedsiębiorstwach niefinansowych, które chcą zapoznać się z terminologią używaną w działach księgowych i stosowaną w sprawozdaniach finansowych.

To nie tylko narzędzie dla księgowych, ale również wartościowa pozycja dla menedżerów, właścicieli firm, biegłych rewidentów, doradców podatkowych oraz wszystkich, którzy na co dzień mają kontakt z rachunkowością finansową w praktyce.