Nauczanie języka polskiego jako obcego w perspektywie refleksyjnej i kulturowej

Monografia stanowi powrót do problematyki kultury sensu largo i kultury polskiej w nauczaniu polszczyzny jako języka obcego. Autorka postrzega je z perspektywy generacji rozpoczynającej swą działalność dydaktyczną i naukową, dużą wagę przywiązując do wydarzeń z ostatnich lat. Ponieważ kilka znaczących prac na ten temat ukazało się przed rokiem 2010, jej podsumowanie nabiera specjalnego znaczenia.

Autorka prezentuje różne ujęcia zjawisk centralnych dla jej monografii (refleksyjności i kultury, międzykulturowości i transkulturowości) z punktu widzenia kilku nauk świadczących o interdyscyplinarności pracy (psychologii, antropologii, pedagogiki, filozofii czy socjologii). Monografia ma szansę stać się zauważalnym i ważnym głosem w dyskusji na temat dydaktyki kultury polskiej w kontekście glottodydaktycznym. ( ... ) Już pora, aby w tym dyskursie pojawił się głos środowiska nowego, tworzącego się w Instytucie Badań nad Edukacją i Komunikacją Politechniki Śląskiej w Gliwicach.

Z recenzji prof. Władysława T. Miodunki

Kultura i kultury przykuwają uwagę wielu osób, nie tylko profesjonalnie zajmujących się naukową refleksją nad nimi, lecz także tych, które na co dzień spotykają się z różnorodnością. Kiedy dochodzi do spotkań z Innym/Inną bądź Obcym/Obcą, gdy zaczynają się rozmowy czy obserwacje (szerzej: interakcje) w kontakcie osobistym, ale i zapośredniczonym – np. poprzez film, książkę, media - odbywają się swoiste spotkania z odmiennością i różnorodnością. Powstają pytania, na które odpowiedzi można szukać, korzystając z dokonań wielu dyscyplin naukowych. Refleksja nad kulturą i kulturami – zarówno ogólna, jak i szczegółowa - sprawia, że to, co do tej pory mogło wydawać się jedyne słuszne, niejako przyrodzone, wyjątkowe i naturalne, w spotkaniu z Innym/Obcym bądź Inną/Obcą traci swą oczywistość, niepodważalność i jednoznaczność. Co warte podkreślenia, by spotkać Innego/Inną czy Obcego/Obcą, nie trzeba udawać się w daleką podróż (notabene, czy są jeszcze takie?), nie trzeba przeprowadzać długich badań terenowych z dala od domu, bowiem tą przestrzenią do eksploracji mogą stać się przestrzenie rozumiane metaforycznie, w których bywamy codziennie, które znamy i które tylko z pozoru są oczywiste. Taką przestrzenią refleksji nad kulturami może też stać się nauczanie i uczenie się języków obcych . Warto przy tym pamiętać, że kultura jako przedmiot dogłębnej analizy z wykorzystaniem narzędzi np. socjologicznych czy antropologicznych jest wciąż często terra incognita.

Nie bez znaczenia pozostaje kontekst powstania poniższej pracy. Europa - jako przestrzeń geograficzna, projekt instytucjonalny w obrębie zarówno wspólnoty, jak i państw narodowych - to miejsce kontaktów i spotkań osób z różnorodnymi biografami językowo-kulturowymi, pochodzącymi z wielu społeczności, z wielu krajów - nie tylko europejskich, lecz także posługujących się różnymi językami, np. tureckim, arabskim, perskim, hindi, wietnamskim. W efekcie migracji dochodzi do kontaktów pomiędzy osobami reprezentującymi różne światopoglądy, religie, wyznania oraz style życia - w tym np. sposoby uczenia się. Widoczne są nadto również procesy potocznie nazywane "globalnymi" czy "globalizacją".

Celem poniższej książki, która powstała na bazie doktoratu, jest refleksja nad rolą kultury i kultur w nauczaniu oraz uczeniu się 3 JO. Pragnę wziąć udział w refleksyjnej dyskusji nad procesem glottodydaktycznym i jego uwarunkowaniami, tzn. wpływem decyzji, opinii, wyborów, preferencji, stereotypów, a także niesformułowanych postaw i wierzeń, wartości oraz wiedzy ukrytej.

Cel pracy jest realizowany poprzez krytyczny opis osiągnięć związanych z N/U w zakresie kultury sensu largo (interdyscyplinarne ujęcia kultury, międzykulturowość i transkulturowość) w odniesieniu do JO – w tym języka polskiego jako obcego. Główną perspektywą badawczą stała się refleksyjność. Całości dopełnia opracowanie sześciu wybranych wywiadów, które przeprowadziłam w ramach badań jakościowych; przy czym to właśnie one umożliwiły mi ukazanie przydatności badań jakościowych oraz podejścia interpretatywnego, a zarazem wyjaśniającego w praktyce osób nauczających.

DR MONIKA J. NAWRACKA - absolwentka etnologii, polonistyki, iranistyki, studiów glottodydaktycznych na Uniwersytecie Warszawskim oraz Międzywydziałowego Studium Pedagogicznego na Uniwersytecie Humanistycznospołecznym SWPS (Warszawa). Studiowała także w Teheranie na Uniwersytecie Teherańskim i Uniwersytecie Allameh Tabataba"i. W roku 2017 obroniła na Uniwersytecie Warszawskim pracę doktorską w zakresie glottodydaktyki polonistycznej. Promotorka podejścia transkulturowego, konstruktywistycznego a zarazem refleksyjnego w uczeniu się i nauczaniu języków. Adiunktka w Instytucie Badań nad Edukacją i Komunikacją Politechniki Śląskiej w Gliwicach