Wieloletnia prognoza finansowa jako instrument zarządzania finansami lokalnymi + wzory do pobrania

Szczegółowe omówienie zasad sporządzania wieloletniej prognozy finansowej na 2024 r. z uwzględnieniem zmian zaistniałych w 2022 i 2023 r.

Wieloletnie prognozowanie finansowe ulega zmianom nie tylko wskutek kolejnych nowelizacji ustawy o finansach publicznych, ale także wobec pojawiania się nowych instytucji prawnych (np. umowy wsparcia), czy też uwarunkowań o charakterze obiektywnym (np. wojna w Ukrainie, stan zagrożenia epidemicznego, stan epidemii). W związku z zaistniałymi w ostatnich kilku latach sytuacjami kryzysowymi ustawodawca istotnie zmodyfikował dla lat 2022-2025 reguły warunkujące uchwalenie budżetu i WPF (art. 242 i art. 243 ustawy o finansach publicznych). Zmiany mające znaczenie dla WPF w 2022 r. były dokonane przez następujące akty prawne:

• ustawę 15.9.2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1967), która wprowadziła tzw. dodatek energetyczny,
• ustawę z 15.9.2022 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1964),
• ustawę z 5.8.2022 r. o dodatku węglowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 1692),
• ustawę z 12.3.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583 ze zm.).

Poza zmianą dokonaną w 2022 r, w dalszym ciągu aktualne (przy ustalaniu spełnienia relacji spłaty zobowiązań) są konstrukcje przyjęte w okresie epidemii COVID-19 (dokonane w 2020 i 2021 r.).

Wieloletnia prognoza finansowa sporządzana na 2024 r. powinna uwzględnić zmiany dokonane w latach 2020-2023 r., które dotyczą przede wszystkim:

• ustalania relacji spłaty zobowiązań z art. 243 ustawy o finansach publicznych, w tym zmiany sposobu obliczania dochodów bieżących i wydatków bieżących (w związku z epidemią COVID-19, wojną w Ukrainie, systemowymi problemami w finansowaniu JST );
• wyłączeń z ograniczenia spłaty zobowiązań związanych z epidemią COVID-19 i finansowaniem budżetów JST ze środków Banku Gospodarstwa Krajowego (w ramach Rządowego Programu „Polski Ład");
• zmienionych do 2025 r. zasad ustalania relacji równoważenia wydatków bieżących dochodami bieżącymi z art. 242 ustawy o finansach publicznych;
• konieczności precyzyjnego zidentyfikowania wszystkich źródeł przychodów wykonywanych przez JST (np. spłata pożyczek, nadwyżka środków związanych z dochodami i wydatkami realizowanymi w ramach szczególnych zasad wykonywania budżetu);
• reguł zaciągania długu na podstawie zobowiązań „spłacanych wydatkami";
• zasad restrukturyzacji zadłużenia JST;
• zaciągania zobowiązań na programy, projekty, zadania współfinansowane ze środków europejskich;
• zasad zaciągania pożyczek w państwowych i samorządowych osobach prawnych (art. 90 ustawy o finansach publicznych);
• zaciągania długu na podstawie niestandardowych instrumentów finansowych (leasing, sprzedaż zwrotna, subrogacja).

W tej książce wyjaśniono m.in. następujące zagadnienia:

• jaki jest charakter prawny WPF i jej moc obowiązująca,
• co oznacza realistyczność WPF,
• jaką rolę pełnią objaśnienia przyjętych w WPF wartości,
• jakie są metodologiczne podstawy prognozowania wartości finansowych w WPF,
• czy można uchwalić WPF mimo niespełniania relacji spłaty zobowiązań,
• jak opracować program naprawczy,
• jak obliczać wskaźnik spłaty zobowiązań,
• jakie zobowiązania tworzą dług JST,
• czy należy w WPF prognozować kwoty wydatków z tytułu poręczeń i gwarancji,
• czy można uchwalić budżet i WPF mimo niezachowania relacji spłaty zobowiązań,
• jakie zmiany związane z obliczaniem wskaźnika spłaty zobowiązań spowodowała epidemia COVID-19,
• jakie zmiany związane z obliczaniem wskaźnika spłaty zobowiązań spowodowała wojna w Ukrainie,
• jakie są zasady ustalania zasady spełnienia zasady zrównoważenia wydatków bieżących budżetu dochodami bieżącymi budżetu,
• w jaki sposób należy prezentować w WPF dług spłacany wydatkami,
• co oznacza zmiana ustawowej definicji wolnych środków,
• w jaki sposób należy stosować ustawowe wyłączenia z obliczania wskaźnika spłaty zobowiązań,
• jak należy obliczyć wartość poszczególnych przychodów budżetu JST,
• jak należy dokonywać zmian w WPF,
• jaka jest rola uchwały w sprawie WPF dla zaciągania zobowiązań wieloletnich,
• jak prawidłowo zaciągnąć zobowiązanie dłużne podlegające wyłączeniu z relacji spłaty zobowiązań w zakresie finansowania wkładu krajowego,
• co jest przedsięwzięciem w rozumieniu WPF,
• czy umowa dotycząca odbioru odpadów komunalnych jest przedsięwzięciem,
• jak prognozować przedsięwzięcia finansowane ze środków europejskich,
• co oznacza zgodność WPF z uchwałą budżetową i jaki jest zakres tej zgodności,
• jak zmiany w budżecie należy pokazać w WPF w roku bazowym i latach kolejnych.