Pisma wszystkie. Humoreski, nowele, opowiadania. Tom IV (1876-1877) tom V (1878-1879)

Czwarty i piąty tom serii (wydane w jednym woluminie) pozwolą na lekturę między innymi Wsi i miasta, Sierocej doli, W walce z życiem, Strasznej nocy, Szkatułki babki czy Norcia i Plunia. Ekskluzywne wydanie w twardej szytej oprawie z pozłacaną czcionką na okładce - idealne na prezent.

Pierwodruki zamieszczonych w tomie IV serii A krótkich utworów prozatorskich Prusa publikowane były w latach 1876-1877. Dominują tu teksty, w których pisarz zestawia humorystyczne i melodramatyczne scenki rodzajowe. Wchodzący na scenę bohaterowie reprezentują pełne spektrum typów społecznych bacznie obserwowanych przez autora: skromnych buchalterów dążących do stabilizacji małżeńskiej (Miesiąc nektarowy, Z Bielan), młodych pozytywistów marzących o podniesieniu intelektualnym prowincji (Co się z wielkiej idei zrobiło w małym miasteczku) czy młodzieńców poszukujących własnego szczęścia, nie zawsze zgodnie z zasadami (Bądźmy ostrożni! Ostrzega Bolesław Prus, Miłość ubogiego młodzieńca, Na gwiazdkę). Napotkamy tu także historie zubożałych rodzin, które nie potrafią odnaleźć się w nowej rzeczywistości (Wieś i miasto, W walce z życiem). W każdym z utworów udało się autorowi zastosować poetykę dynamicznego przeplatania strategii serio i buffo, co eksponuje koncepcję zdystansowanego i ironicznego wobec zagadek świata rejestratora obrazów rzeczywistości. Na osobną uwagę zasługuje Sieroca dola, szczególnie ceniona przez Prusa, interesująca konstrukcyjnie "opowieść wigilijna". Wzruszająca historia małego Jasia uwyraźnia etyczny i metafizyczny profil twórczości "pozytywisty ewangelicznego".

Nowele i opowiadania Prusa z lat 1878–1879 (tom V serii A) ukazują serio lub w krzywym zwierciadle perypetie najrozmaitszych bohaterów: ambitnych reformatorów (Nowe prądy), pechowych hazardzistów (Wielki los, Poznać siebie trudno), nieszczęśliwych zakochanych, niedoszłych samobójców (Straszna noc) czy poznających dopiero nowy, fascynujący i niebezpieczny świat dzieci (Przygoda Stasia). Ich pierwodruki ukazywały się nierzadko w noworocznych kalendarzach, wydawanych przez redakcje humorystycznych czasopism (np. "Mucha") - miały więc przede wszystkim bawić czytelnika, ale też zwracały jego uwagę na aktualne problemy i utrwalały współczesną obyczajowość. Utwory te dokumentują również rozwój talentu pisarza, począwszy od lekkich, satyrycznych obrazków, po teksty ujmujące dojrzałością spostrzeżeń psychologicznych i plastycznością opisu (Szkatułka babki, Przygoda Stasia).

Porównanie w obecnej edycji wszystkich wydań prasowych i książkowych za życia autora pozwala na pokazanie intrygujących zmian, dokonywanych niekiedy przez redakcje ze względów cenzuralnych (Straszna noc), częściej jednak przez samego Prusa, który dążył do artystycznego doskonalenia swoich utworów i maksymalnej prostoty stylu (Sieroca dola).