Od przekonań do teorii subiektywnych w nauce języków obcych

„Z pełnym przekonaniem rekomenduję (…) tę ważną naukową pozycję. Wypełnia ona lukę w literaturze glottodydaktycznej. Zwrócenie uwagi na rolę subiektywnych teorii jest niewątpliwie podejściem nowatorskim. Praca Macieja Smuka pozwala tę wiedzę sensownie zagospodarować. To również cenna lektura dla nauczycieli języków obcych, wykładowców i lektorów. Sprzyja rozwojowi samoświadomości, wyposaża w konkretne narzędzia walki ze zbyt łatwo przyjmowanymi przekonaniami. Uczy krytycznego podejścia do informacji i pokory w zgłębianiu wiedzy. Uczy też, że mimo wszelkiej ułomności subiektywnej interpretacji świata da się ją wprzęgnąć do pomocy w nauce każdego przedmiotu (…)”.

prof. dr hab. Halina Widła, językoznawczyni, romanistka

„(…) M. Smuk zwraca uwagę na panujący we współczesnym świecie chaos informacyjny, będący wynikiem nadprodukcji informacji i fragmentarycznego dostępu do wiedzy. Przestrzega przed sytuacją, w której każdy czuje się ekspertem w dowolnej dziedzinie, co prowadzi do powstawania naukowych mitów i popularyzacji teorii, które nie znajdują uzasadnienia w faktach. Podkreśla zarazem, że jego celem nie jest krytyka teorii subiektywnych jako takich, lecz zbadanie mechanizmów ich powstawania, ich systematyczne uporządkowanie oraz ocena konsekwencji wynikających z ich funkcjonowania (…)”.

dr hab. Marcin Klik, romanista, psycholog, psychoterapeuta

Maciej Smuk – językoznawca, romanista, doktor habilitowany w dziedzinie nauk humanistycznych. Zatrudniony na stanowisku profesora Uniwersytetu Warszawskiego w Instytucie Romanistyki Wydziału Neofilologii. Doświadczenie dydaktyczne zdobywał również na kilkunastu uczelniach zagranicznych. Jego zainteresowania naukowe dotyczą psychologicznych, społecznych i kulturowych aspektów nauki języków obcych. Szczególne miejsce w jego dorobku zajmuje problematyka świadomości i samoświadomości, w tym kwestie związane z przekonaniami, reprezentacjami społecznymi i teoriami subiektywnymi, jak również zagadnienia dotyczące kształcenia filologicznego i lingwistycznego. Jest autorem lub współautorem czterech monografii oraz ponad sześćdziesięciu artykułów i rozdziałów opublikowanych w Polsce oraz w kilku innych krajach.

Spis treści

AVANT-PROPOS

WPROWADZENIE

Rozdział 1. W SIDŁACH NIEOBIEKTYWNEJ WIEDZY

1.1. Przekonania, neuromity, teorie spiskowe... W poszukiwaniu prawdy (obiektywnej)?

1.2. Z perspektywy historycznej

1.3. Reprezentacje

1.3.1. Reprezentacje społeczne

1.3.1.1. Psychoanaliza, jej wizerunek i jej publiczność Serge’a Moscoviciego

1.3.1.2. Cechy reprezentacji społecznych

1.4. Reprezentacje społeczne vs teorie subiektywne

1.4.1. Podobieństwa i różnice

1.4.2. Funkcje teorii subiektywnych

1.4.3. Błędy poznawcze w teoriach subiektywnych

1.4.3.1. Errare humanum est, perseverare autem diabolicum

1.4.3.2. System 1 vs System 2

1.4.3.3. Obiektywność vs subiektywność

1.4.3.4. Potrzeba domknięcia poznawczego

1.4.3.5. Wiara w intuicję i teoria cienkich plasterków

1.4.3.6. Pułapki narracji o świecie i iluzja biograficzna

1.4.3.7. Dziesięć niebezpiecznych instynktów

1.4.3.8. Fragmentaryczność i nieaktualność wiedzy

1.4.3.9. Nadmiarowość wiedzy

1.4.3.10. Przekleństwo poradników

1.4.3.11. Korelacja vs przyczynowość

1.4.3.12. Problemy terminologiczne i komunikacyjne

1.4.3.13. Psychologiczne mechanizmy obronne

Rozdział 2. BADANIA EMPIRYCZNE NAD RÓŻNYMI TYPAMI REPREZENTACJI W OBSZARZE JĘZYKÓW

2.1. Metody i techniki

2.1.1. Pierwowzór badań nad teoriami subiektywnymi: kwestionariusz BALLI

2.1.2. Współczesne tendencje

2.2. Przykłady badań: problematyka, metody, procedury

2.2.1. Języki obce

2.2.2. Nauka języków obcych

2.2.3. Języki współegzystujące: języki urzędowe, języki powszechnego użytku

2.2.4. Inne, czyli dwujęzyczny mózg, idealna lekcja…

2.3. Przegląd badań własnych

Rozdział 3. BADANIE TEORII SUBIEKTYWNYCH NA TEMAT NAUKI JĘZYKÓW OBCYCH

3.1. Przedmiot badania, cele i pytania badawcze

3.2. Próba badawcza

3.3. Metody, techniki i procedury

3.4. Wyniki i dyskusja

3.4.1. Wyniki według kryterium tematycznego

3.4.1.1. Wiek

3.4.1.2. Płeć

3.4.1.3. Osobowość

3.4.1.4. Zdolności językowe

3.4.1.5. Przekonania

3.4.1.6. Pobyty za granicą i native speakerzy

3.4.1.7. Gramatyka

3.4.1.8. „Ładna wymowa”

3.4.1.9. Rola języka ojczystego

3.4.1.10. Reprezentacje języka francuskiego

3.4.2. Dyskusja

3.4.3. Refleksja o refleksji – spojrzenie respondentów z perspektywy meta

WNIOSKI KOŃCOWE

BIBLIOGRAFIA

INDEKS POJĘĆ

INDEKS NAZWISK