Język a komunikacja 25. Słowo w dialogu międzykulturowym

Seria "Język a komunikacja"

W obliczu jednoczenia się Europy porozumiewanie się ponad podziałami politycznymi, kulturowymi i językowymi staje się potrzebą bodaj czy nie najważniejszą.

"Tertium", Krakowskie Towarzystwo Popularyzowania Wiedzy o Komunikacji Językowej powołane do życia przez grupę pracowników Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1995 roku, wychodzi naprzeciw temu wyzwaniu.

Społeczność akademickich filologów chciała dać impuls takim poczynaniom, które zainicjowałyby forum dyskusyjne na temat komunikacji językowej ponad podziałami na filologie, w szerokim środowisku, nie tylko krakowskim, lecz także ogólnopolskim.

Troską pomysłodawców było, by rzetelne przemyślenia, ciekawe pomysły, sprawy budzące zainteresowanie, choć nie pozbawione naukowego zaplecza przybierały zarazem tak przystępną formę, by przysłowiowy przeciętny inteligent mógł bez trudu i nie bez przyjemności z nimi się zapoznać.

Tom monograficzny zatytułowany Słowo w dialogu międzykulturowym stanowi cenny przegląd koncepcji teoretycznych i badań empirycznych w dziedzinie szeroko pojętej komunikacji międzykulturowej, jak też ich zastosowań w nauczaniu języka polskiego i języków obcych.

Repertuar tematyczny tomu jest bardzo szeroki:
- omawiane są wszystkie poziomy języka;
- artykuły mają charakter teoretyczny, są studiami przypadku lub przedstawiają wyniki badań korpusowych;
- wśród podejść teoretycznych popularne jest językoznawstwo kognitywne i pragmatyka językoznawcza, obok badań socjolingwistycznych, analiz semantyczno-składniowych, leksykograficznych czy gatunkowo-tekstologicznych, podejść zorientowanych przekładoznawczo czy też typowo kulturoznawczych.

Zakres omawianych języków, poza największymi językami europejskimi, obejmuje język czeski, duński, portugalski, szwedzki, ukraiński, jak też japoński, sanskryt i meksykańską odmianę języka hiszpańskiego.

Godna uwagi jest też część dydaktyczna tomu, która obejmuje dziewięć artykułów - od analizy podręczników po omówienia różnych form kształtowania kompetencji komunikacyjnej, pragmatycznej czy socjokulturowej.

SPIS TREŚCI:

Słowo wstępne

I. Komunikacja międzykulturowa

Anna Lubecka - Komunikacja interkulturowa jako dialogiczne spotkanie z obcym

Paweł Bąk - Granice retoryki. O kulturze w języku i kulturze języka na przykładzie mediów

Antonina Gryboś - DOM (przestrzeń) w relacjach swój||obcy u Słowian i ich sąsiada zachodniego

Marcin Pędich - Siedem wymiarów biblioteki. Architektura i organizacja pracy biblioteki w kontekście wymiarów kultury zaproponowanych przez F. Trompenaarsa i C. Hampden-Turnera.

Halina Grzmil-Tylutki - Rola gatunku w komunikacji międzykulturowej. Dziennikarski fait divers

Karolina Jańska - Wielojęzyczność a rzeczywista rola języków w ramach Instytucji Unii Europejskiej

Marcin Walczyński - Pidżynizacja jako specyficzny typ akulturacji - rozważania teoretyczne

Elżbieta Gajewska - Jak być grzecznym za granicą? Etykieta językowa w przewodnikach turystycznych.

Iwona Kasperska - Meksykańskie formułki grzecznościowe jako odbicie stosunków społecznych z okresu Kolonii

Grażyna Mańkowska - Fonetyczne aspekty stereotypu płci (na materiale języka rosyjskiego)

Hubert Kowalewski - Dwie pustki - język a błędne interpretacje buddyjskiej PUSTK
 
Iryna Prykarpatska - Kulturowe zróżnicowanie realizacji skargi jako aktu mowy w języku ukraińskim i amerykańskiej odmianie języka angielskiego

Arkadiusz Jabłoński - Wina a niefortunność - o przeprosinach po polsku i japońsku

Alicja Pstyga - O polsko-rosyjskiej komunikacji międzykulturowej (na materiale publicystyki polskiej)

Józef Jarosz - Polonika w duńskich słownikach monolingwalnych jako przykład transferu kultury

Irena Bogocz - Interferencja i kreatywność językowa jako wynik deficytu językowego
dwujęzycznych użytkowników polszczyzny po czeskiej stronie granicy państwowej

II. Analizy kontrastywne znaczeń i struktur językowych

Monika Kostro, Krystyna Wróblewska-Pawlak - Panie Donaldzie, Monsieur Sarkozy... Formy adresatywne w polskim i francuskim dyskursie politycznym a wizerunek polityka

Ewa Pilecka - Umrzeć z nudów czy zanudzić się na śmierć, czyli o pewnym typie konstrukcji intensyfikujących w języku polskim i ich francuskich odpowiednikach

Małgorzata Izert - Koncert mega odlot, gablota full wypas czy impreza totalna kaszana, czyli o jednym z młodzieżowych sposobów wyrażania opinii i uczuć w języku polskim i francuskim

Grażyna Pietrzak-Porwisz - Gorące głowy, zimne dranie, ciepłe kluchy. Metaforyka ciepła i chłodu w języku polskim i szwedzkim

Aleksandra Walkiewicz - Uwagi o pojęciu trybu gramatycznego w języku francuskim (na przykładzie bezokolicznika i imiesłowów)

Agnieszka Gaweł - Cechy szyku zdań pytających - analiza porównawcza pytań o uzupełnienie w języku polskim i niemieckim

Agnieszka Vogelgesang-Doncer - Wielo- a jednak jednoznaczne? O kondensacji składniowej na przykładzie wybranych niemieckich derywatów przymiotnikowych i ich polskich odpowiedników

Jacek Barański - Parafrazy strony biernej w tłumaczeniu bilingwalnym na przykładzie języków niemieckiego i polskiego

Andrzej Feret - Kilka (krytycznych) uwag o ujęciu imiesłowu w Niemiecko-polskiej gramatyce kontrastywnej pod redakcją Ulricha Engela

III. Komunikacja międzykulturowa w nauczaniu

Dorota Brzozowska - Humor w podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego

Agnieszka Dzięcioł - Materiały projektu CEReS jako narzędzie kształtowania kompetencji interkulturowej na lektoratach języka obcego

Maria Jodłowiec, Małgorzata Urban - Kompetencja pragmatyczna a poziom zaawansowania w języku angielskim wśród Polaków uczących się języka angielskiego jako obcego

Danuta Kucała - Rola tłumaczenia w nauczaniu gramatyki kontrastywnej (na przykładzie języków: hiszpańskiego i portugalskiego)

Monika Kusiak - Rola tekstu w kształtowaniu świadomości (meta)językowej przyszłych neofilologów

Katarzyna Kwapisz-Osadnik - Czas w języku: propozycja nauczania czasów gramatycznych na przykładzie francuskiego czasu teraźniejszego

Krystyna Mihułka - Edukacja międzykulturowa - założenia, cele, zadania

Adriana Prizel-Kania - Kształcenie kompetencji socjokulturowej na lekcjach języka polskiego jako obcego. Analiza zawartości wybranych podręczników

Katarzyna Stankiewicz, Anna Żurek - Treści (inter)kulturowe w programach do nauczania języka polskiego jako obcego