Nauczanie języka polskiego jako obcego dzieci z serią Ja i mój świat
Nauczanie języków obcych najmłodszych - dzieci w wieku przedszkolnym wymaga od prowadzącego zajęcia nie tylko dobrego przygotowania metodycznego oraz atrakcyjnych materiałów dydaktycznych, ale przede wszystkim kompleksowego zaangażowania w proces zanurzania w języku, pomysłowości i kreatywności, które zaspokoją potrzeby edukacyjne przedszkolaków.
Dydaktyka języka polskiego jako obcego na tle innych języków nowożytnych nie jest obszarem nowym, a od ponad dziesięciu lat przeżywa swój rozkwit, o czym świadczą nie tylko potrzeby rynku edukacyjnego, ale także znaczący wzrost publikacji do nauczania języka polskiego jako obcego począwszy od serii podręczników do materiałów rozwijających poszczególne sprawności. Czymś nowym, ale też niezupełnie, jest nauczanie języka polskiego jako obcego dzieci. Ta grupa wiekowa na stałe wpisała się w nauczanie polszczyzny jako języka odziedziczonego w środowiskach polonijnych na całym świecie. Jednak w Polsce praca z dziećmi migrującymi, dla których język polski jest obcym, dominującym w środowisku, kodem komunikacji, wzbudza nadal emocje, a na osoby z nimi pracujące patrzy się jak na tych, którzy posiedli wiedzę tajemną.
Opracowania demograficzne dotyczące migrantów pokazują, że największy odsetek dzieci z doświadczeniem migracji spotykamy w przedszkolu oraz klasach I - III. Za mit należy uznać popularne stwierdzenie wśród rodziców, a także nauczycieli, że metoda immersji, czyli całkowitego zanurzenia w języku rozwiąże sprawę nauki polszczyzny. Należy pamiętać jednak o tym, że każdy z tych przedszkolaków rozpocznie kiedyś naukę w klasie pierwszej i powinien zostać do tego przygotowany pod względem językowym, ponieważ polszczyzna będzie jego językiem edukacji - językiem za pomocą którego będzie się uczył i poznawał świat. Oczywiście poziom kompetencji, który osiągnie uzależniony jest od wielu czynników, np. pierwszego języka dziecka, domowego środowiska językowego czy wieku przedszkolaka.
Nauka języka polskiego jako obcego dla dzieci z doświadczeniem migracji już na etapie przedszkolnym powinna być dobrze zaplanowana pod względem treści leksykalnych, gramatycznych oraz realioznawczych, a dodatkowo spójna z Podstawą programową wychowania przedszkolnego.
Z tą myślą został przygotowany kompleksowy zestaw dydaktyczny, w którego skład wchodzą:
- Metodyka nauczania języka polskiego jako obcego/ drugiego dzieci w wieku przedszkolnym, Program Ja i mój świat,
- Karty pracy Ja i mój świat cz. A,
- Karty pracy Ja i mój świat cz. B,
- Ja i mój świat. Scenariusze zajęć dydaktycznych z języka polskiego jako obcego/ drugiego dla dzieci w wieku przedszkolnym.
Na początek warto zapoznać się z Metodyką, ponieważ w niej znajdują się uwagi dotyczące organizacji pracy oraz samego procesu dydaktycznego. Nauczyciele wychowania przedszkolnego znajdą w niej konkretne propozycje metodyczne, które mogą wykorzystać podczas zajęć językowych. Przed rozpoczęciem pracy z przedszkolakami koniecznie trzeba wczytać się w Program, żeby nie tylko poznać, ale także zrozumieć założenia edukacji przedszkolnej w tym zakresie.
Karty pracy oraz Scenariusze są jedynie propozycją działań dydaktycznych, które mają wspierać nauczyciela w dydaktyce języka polskiego. Prowadzący powinien dostosowywać je do własnych warunków pracy - wieku dzieci, poziomu językowego liczebności grupy oraz częstotliwości zajęć.
Każdy scenariusz został opatrzony specjalną metryczką, w której zostały wpisane cele i sytuacje komunikacyjne, słownictwo do wprowadzenia, umiejętności w obszarze mówienia i rozumienia oraz materiały dydaktyczne potrzebne na zajęcia. Metryczka pokazuje, czego powinniśmy nauczyć dzieci podczas zajęć - treści leksykalne oraz konstrukcje gramatyczne.
Konstrukcja scenariusza jest uproszczona i zawiera wskazanie interakcji, uśredniony czas na wykonanie działania dydaktycznego, opis samego działania oraz materiały dydaktyczne potrzebne w danym momencie pracy. W opisie znajdują się konkretne zdania, które powinien wypowiadać prowadzący. Są to zdania proste, które nie powinny być trudne do powtórzenia przez dzieci. Niektóre scenariusze zajęć są krótsze, a inne dłuższe. Wynika to zarówno z tematyki i poziomu trudności materiału oraz z zaproponowanych aktywności, np. zabawy ruchowe zabierają więcej czasu niż statyczna praca w kole lub przy stoliku.
O autorce
Dr Beata Jędryka pracuje w Instytucie Polonistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego, autorka kilkudziesięciu publikacji z zakresu języka polskiego jako obcego i glottodydaktyki.
