Topiel, Miasto, Mściciel

I to haniebne, głupie zestawienie z Strindbergiem i Ibsenem. Wątpię, czyby się znalazł w całej Skandynawii jeden człowiek, który by był w stanie mój tak na wskroś odrębny polski twór zrozumieć. Dlatego też jedynie w Słowiańszczyźnie jestem popularny – cała Skandynawia nic o mnie nie wie! Co za ciężka rozpacz, że takim właśnie krytykom, którzy tylko znają coś niecoś z głupich i śmiesznych legend rozsiewanych o mnie, rzuca się na pastwę najwięcej po polsku i najgłębiej w polskiej szlacheckiej kulturze tkwiące dzieło!

S. Przybyszewski, List do redakcji „Kuriera Czerwonego” w Warszawie [W sprawie Izy z „Mściciela”] z 16 III 1927
O edycji krytycznej

Ogólnopolski zespół uczonych pod kierunkiem prof. dr hab. Gabrieli Matuszek-Stec z Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego przygotowuje 11-tomową krytyczną edycję Dzieł literackich Stanisława Przybyszewskiego w ramach ministerialnego Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. To edycja długo wyczekiwana. Dzieła zebrane przywódcy polskiego modernizmu nigdy nie ukazały się w języku polskim (w latach 20. XX wieku takie przedsięwzięcie realizował Instytut Wydawniczy „Lektor”, ale śmierć pisarza je przerwała), podczas gdy Niemcy udostępnili w ośmiotomowej edycji niemieckie utwory „genialnego Polaka” w latach 90. XX wieku.


Stanisław Przybyszewski to jeden z najbardziej wyrazistych twórców modernistycznych, który zaznaczył swe miejsce w polskiej i niemieckiej literaturze. Już za życia stał się legendą – przez Strindberga nazwany „genialnym Polakiem”, w środowisku berlińskim określany mianem „króla bohemy” i „nowego mesjasza literatury”, w Polsce uznany został za inicjatora modernistycznego zwrotu w literaturze, wielką sławą cieszył się w Rosji i krajach słowiańskich.

Edycja, która wychodzi w Wydawnictwie Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, obejmuje wszystkie utwory literackie Przybyszewskiego powstałe w języku polskim: poematy prozą, powieści, opowiadania, dramaty oraz towarzyszące tym utworom autorskie wstępy, a także inedita i drobne przekłady. W przypadku niemieckich pierwodruków przeprowadzono porównanie obu wariantów utworów, fragmenty zmienione lub opuszczone w polskich wydaniach zostały przetłumaczone na język polski i zamieszczone w aparacie krytycznym. Każdy tom zawiera rozbudowany dodatek krytyczny i obszerny wstęp historycznoliteracki, ale edycja jest przyjazna dla wszystkich czytelników, zarówno znawców, jak i zwykłych fanów literatury.