Klasyfikacja budżetowa

Szczegółowe omówienie klasyfikacji budżetowej z uwzględnieniem najnowszych nowelizacji.

Książka szczegółowo omawia obowiązującą klasyfikację budżetową, w tym zmiany do niej wprowadzone przez nowelizacje z 13.12.2024 r. (Dz.U. z 2024 r. poz. 1872) oraz z 15.7.2024 r. (Dz.U. z 2024 r. poz. 1096). Uwzględnia zmiany wprowadzone przez ustawę z 1.10.2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2024 r. poz. 1572 ze zm.) oraz nowe rozporządzenie z 29.1.2025 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. z 2025 r. poz. 133).

Publikacja w sposób kompletny (bazując na 255 ustawach oraz 48 opartych na nich rozporządzeniach) wyjaśnia zasady i reguły klasyfikacji (w tym w zakresie stosowania SMUP). Uwzględnia najnowsze orzecznictwo RIO, sądów administracyjnych i wyjaśnienia MF (w tym dotyczące zapytań ze strony wydawnictwa C.H.Beck). Zawiera zbiór ponad 400 aktualnych odpowiedzi na pytania (w tym dotyczących ostatnich nowelizacji klasyfikacji, w tym zagadnienie doboru podziałek dla dochodów i wydatków w wyniku wejścia w życie ustawy z 1.10.2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego).

Publikacja zawiera rekomendowane rozwiązania w zakresie realizacji zadań JST z tytułu pomocy dla Ukrainy (w tym w zakresie udzielania dotacji oświatowych na dzieci obywatelstwa ukraińskiego i zapewnienia im bezpłatnych podręczników). Wyjaśnia także zasady doboru podziałek rozdziałów i paragrafów dla dochodów i wydatków z tytułu realizacji zadań ze znowelizowanej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Wskazuje, jakie wydatki są niedozwolone przez regulacje prawne (a w konsekwencji nie utworzono dla nich osobnych podziałek, a określenie zakresu stosowania podziałki istniejącej ich nie obejmuje). W oparciu o zasób 254 ustaw i 48 rozporządzeń książka rozwiązuje skomplikowane montaże finansowe (wraz z właściwym dla każdego sposobem klasyfikacji). Przedstawia zaktualizowany tekst rozporządzenia w sprawie klasyfikacji budżetowej z przypisami informującymi, kiedy konkretna zmiana wchodzi w życie.

W publikacji szczegółowo wyjaśniono strukturę i zasady funkcjonowania klasyfikacji budżetowej:

• jakie są reguły doboru trzech rodzajów podziałek dla klasyfikacji konkretnego dochodu lub wydatku oraz przychodu lub rozchodu budżetu;
• jak posługiwać się rozdziałami z trzema cyframi działu i cyframi 95 o nazwie „Pozostała działalność" (często się zdarza, że jednostki w miejsce rozdziału właściwego dla klasyfikacji dochodu lub wydatku nadużywają jego stosowania, co grozi zakwestionowaniem ich stosowania przez organy kontroli);
• jakie są inne niż SMUP reguły interpretacji przez JST nazw poszczególnych rozdziałów klasyfikacji budżetowej;
• jaka jest praktyka i legalność stosowania czteropoziomowej klasyfikacji wydatków;
• jakie są zasady doboru właściwego rozdziału dla lokalizacji w nim określonego paragrafu dochodu lub wydatku;
• jak w praktyce stosować i interpretować 3 reguły doboru rozdziału w układzie SMUP;
• czy można reguły SMUP stosować dosłownie, jeśliby znaczenie rozdziału klasyfikacji według takiej reguły pozostawało w kolizji ze znaczeniem podziałki rozdziałowej z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansach publicznych.

W książce znajdą Państwo również odpowiedzi na zagadnienia problemowe związane z ostatnimi zmianami w klasyfikacji budżetowej (zarówno z lipca, jak i grudnia 2024 r.), m.in.:

• jak stosować nowelizację klasyfikacji z 13.12.2024 r. do uchwał budżetowych podejmowanych po 1.1.2025 r.;
• jaki jest wpływ nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego na dokonywanie przesunięć finansowych w budżecie gminy;
• jaką klasyfikację w budżecie państwa zastosować do opisania środków stanowiących rezerwę na uzupełnienie dochodów JST, tworzoną na podstawie art. 34 ustawy o dochodach samorządu terytorialnego;
• jak klasyfikować środki KPO na wydatki związane z obsługą programu „Maluch+";
• w jaki sposób finansować wydatek budżetu JST z tytułu obowiązku zapewnienia uczniom dostępu do bezpłatnych podręczników, w tym dla uczniów szkół prywatnych, a także w stosunku do uczniów obywatelstwa ukraińskiego;
• jak zaklasyfikować przekazanie przez gminę na wniosek rolniczej spółdzielni produkcyjnej kwoty 1,5% należnego podatku rolnego od gruntów spółdzielni położonych na terenie gminy na rzecz wskazanego przez spółdzielnię we wniosku związku rewizyjnego zrzeszającego rolnicze spółdzielnie produkcyjne;
• czy wójt może dokonać częściowego rozdysponowania rezerwy celowej utworzonej w budżecie na zadania z zakresu zarządzania kryzysowego na cele związane z ochroną ludności i obroną cywilną, a jeżeli tak, to w jakim dziale i rozdziale powinno się klasyfikować wydatki, na które rezerwa zostanie rozdysponowana;
• jak planować wydatki gminy na plan ogólny zagospodarowania przestrzennego oraz wydatki województwa na audyt krajobrazowy i plan zagospodarowania przestrzennego województwa;
• jakie są paragrafy odpowiednie do ujmowania udzielanej przez JST pomocy finansowej (w tym darowizn) na rzecz podmiotów krajowych;
• jak klasyfikować pomoc udzielaną samorządom zagranicznym (w tym o charakterze wydatków inwestycyjnych);
• w jakich warunkach dopuszczalne jest poniesienie niestanowiącego dotacji wydatku na świadczenia nieekwiwalentne z tytułu darowizny, wsparcia, pomocy oraz z tytułu wypłaty nagród w zależności od tytułu prawnego ich udzielania (np. pomoc finansowana na rzecz wspólnot terytorialnych innych państw, pomoc bieżąca i inwestycyjna);
• jak udzielać i klasyfikować pomoc finansową dla jednostek zarządzających infrastrukturą drogową lub infrastrukturą kolejową;
• kiedy nagrodę z przyrzeczenia publicznego klasyfikować do § 419 „Nagrody konkursowe", a kiedy do § 304 „Nagrody o charakterze szczególnym niezaliczone do wynagrodzeń";
• jakie są granice prawne swobody JST i JSFP do ustanawiania nagród przez posłużenie się przepisami o przyrzeczeniu publicznym z art. 919–921 KC; jak klasyfikować wydatki na tego rodzaju nagrody rzeczowe lub nagrody pieniężne.

Ponadto w książce znajdą Państwo odpowiedzi na bieżące problemy związane ze stosowaniem klasyfikacji budżetowej:

• w jakim rozdziale zabezpieczyć środki na pokrycie kosztów opracowania materiałów do planu ogólnego gminy wymaganego do uchwalenia do 1.1.2026 r. oraz jakimi regułami kierować się przy doborze rozdziałów właściwych dla zaplanowania wydatków z tytułu opracowania pozostałych rodzajów aktów planowania przestrzennego;
• jaki paragraf zastosować do zaklasyfikowania wydatków na roczną dotację oświatową przekazywaną z budżetu JST dla publicznych bądź niepublicznych szkół i placówek prowadzonych przez inne podmioty niż JST jako środków naliczanych na uczniów z Ukrainy w warunkach, gdy jednocześnie JST otrzymała środki z Funduszu Pomocy na związane z dziećmi ukraińskimi dodatkowe zadania oświatowe;
• chcemy wesprzeć samorząd ukraińskiej gminy (miasta) partnerskiej w odbudowie zniszczonej szkoły. Jak udzielić wsparcia oraz jak zaklasyfikować wydatki budżetu na udzielaną pomoc;
• jedna ze szkół obsługiwanych przez CUW postanowiła uruchomić zbiórki środków finansowych dla polskiej szkoły na realizację zadań na rzecz pomocy Ukrainie. Otrzymała krajowe wsparcie w postaci darowizny pieniężnej w wysokości 15 000 zł („Sąsiedzka pomoc"). Czy poprawne jest zakwalifikowanie dochodu do § 096 „Wpływy z otrzymanych spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej";
• gmina otrzymała środki z programu „Cyberbezpieczny Samorząd", jak i środki z rządowego programu „Czyste powietrze". Czy należy je ująć w budżecie i w jakiej klasyfikacji budżetowej;
• jak klasyfikować i finansować z funduszu sołeckiego zadania ochotniczej straży pożarnej, w powiązaniu z zadaniami własnymi gminy, w tym w zakresie kontaktów ochotniczej straży pożarnej z jednostką pożarniczą wspólnoty terytorialnej (lokalnej) innego państwa;
• za pomocą jakich podziałek klasyfikacji budżetowej należy prawidłowo zaplanować wydatki budżetu JST udzielane na wsparcie komendy powiatowej straży pożarnej;
• w 2025 r. gmina udzieliła dotacji m.in. stowarzyszeniom i klubom sportowym. Część podmiotów dokonała zwrotu niewykorzystanej dotacji na bieżąco już w 2025 r. W jakim paragrafie należy w 2025 r. zaksięgować należny zwrot dotacji;
• w jakim rozdziale klasyfikacji budżetowej należy ująć wydatek na odpis ZFŚS od wynagrodzenia pracownika, które zalicza się do kosztów systemu gospodarowania odpadami komunalnymi;
• w jakim paragrafie klasyfikacji budżetowej powinno być ujęte przedłużenie gwarancji na urządzenie, którego wartość zakupu wynosiła powyżej 10 000 zł;
• w którym paragrafie klasyfikacji budżetowej należy ująć wydatki na opłatę z tytułu uczestnictwa w krajowym systemie akredytacji;
• w jakim paragrafie klasyfikacji budżetowej należy ująć wydatki ponoszone na badanie techniczne pojazdów – wyjaśnienia MF;
• jeżeli wydatek na służebność gruntową jest ponoszona na rzecz osoby fizycznej, to czy będzie klasyfikowany do § 303 czy 443 – wyjaśnienia MF;
• czy narady pracownicze prowadzone przez jednostkę nadrzędną bez certyfikatu powinny być zaksięgowane w § 441 czy 455;
• gmina zatrzymała wadium – złożone przez uczestnika przetargu na zakup nieruchomości. Jaki paragraf stosować – § 095 czy 097;
• w jakim paragrafie wydatków należy zakwalifikować opłatę za wydanie bloczków mandatów karnych (opłata wnoszona do izby administracji skarbowej);
• w jakim paragrafie należy zaksięgować opłatę sądową w kwocie 100 zł za otwarcie depozytu w celu przelania wynagrodzenia po zmarłym pracowniku;
• jaką klasyfikację zastosować do takiego wydatku, w jakiej klasyfikacji budżetowej (paragraf) ująć wydatek – refundację opłaty za studia poniesionej przez pracownika urzędu miasta.

W książce tej przedstawiamy:

• omówienie zmian w zakresie klasyfikacji budżetowej wprowadzonych przez nowelizacje z 15.7.2024 r. i 13.12.2024 r.;
• szczegółowy komentarz do poszczególnych paragrafów uwzględniający praktyczne problemy z ich stosowaniem;
• zbiór ponad 400 porad ekspertów z zakresu prawa finansów, w tym finansowych przepisów ustaw prawa administracyjnego i prawa prywatnego;
• wyszczególnienie specyficznych zagadnień dla poszczególnych jednostek (pomoc społeczna, oświata, sport i kultura);
• wyjaśnienia wątpliwości na pograniczu paragrafów, np. co należy ujmować w § 427, a co w § 430; kiedy dane zdarzenie ujmować w § 605 i § 606 a kiedy w § 427; kiedy dane zdarzenie ujmować w § 421, § 424, § 426, a kiedy w § 430;
• analizy prawne problemów – dane zdarzenie powinno być ujmowane w różnych paragrafach (w tym powiązania między paragrafami);
• ujednoliconą wersję rozporządzenia w sprawie klasyfikacji budżetowej.

Dzięki tej publikacji dowiedzą się Państwo:

• jak stosować klasyfikację w sprawozdawczości i planowaniu budżetowym,
• jakie są powiązania klasyfikacji z ewidencją księgową,
• jakie są pułapki w klasyfikowaniu.

Książka ta jest skierowana głównie do osób zatrudnionych w służbach finansowych, ale powinna ona również spełnić oczekiwania innych grup zawodowych, w tym osób wykonujących typowe zawody prawnicze, jak radcowie prawni potwierdzający legalność opiniowanego budżetu lub innego dokumentu, w którym zastosowano klasyfikację.

Książka adresowana jest również do służb kontroli finansowej oceniających poprawność doboru podziałki klasyfikacyjnej zastosowanej przez praktykę finansową. Chcąc zakwestionować prawidłowość zastosowanej podziałki klasyfikacyjnej, powinno się to uzasadnić argumentami wynikającymi z budowy i struktury klasyfikacji.

Adresatem książki są także pracownicy organów administracji (w tym nadzoru nad samorządami) dokonujący urzędowej wykładni podziałek klasyfikacyjnych oraz osoby odpowiadające za przygotowanie nowelizacji, które uzupełniają lub korygują normy aktualnej klasyfikacji budżetowej.